بذر پیازچه سفید

پیازچه یکی از قدیمی‌ترین سبزیجات کاشت‌شده توسط انسان است و تاریخچه‌ای طولانی و جالب دارد که به هزاران سال پیش بازمی‌گردد. این گیاه از خانواده پیازها (Allium) است و ارتباط نزدیکی با پیاز، سیر و تره دارد. پیازچه (Scallion یا Green Onion) به‌طور خاص منشأ آسیایی دارد. تصور می‌شود این سبزی برای اولین بار در مناطق مرکزی و جنوبی آسیا، به‌ویژه ایران، افغانستان و پاکستان امروزی رشد کرده باشد. گیاهان خانواده پیاز از جمله پیازچه از هزاران سال پیش به عنوان غذای اصلی و دارویی در فرهنگ‌های مختلف شناخته شده‌اند. پیازچه و سایر اعضای خانواده پیاز در مصر باستان به عنوان نمادی از ابدیت و زندگی ابدی شناخته می‌شدند. مصریان از این گیاه در غذاها استفاده می‌کردند و حتی تصاویر پیاز روی مقبره‌ها و دیوارهای معابد حکاکی شده است. علاوه بر این، کارگران سازنده اهرام غذایی ساده شامل نان، سیر و پیازچه دریافت می‌کردند تا انرژی‌شان حفظ شود. پیازچه در چین باستان بیش از 2000 سال پیش کاشت می‌شده و بخش مهمی از آشپزی و داروهای سنتی چینی بوده است. این سبزی به عنوان طعم‌دهنده‌ای سبک و ملایم در کنار غذاهای اصلی مصرف می‌شده است. یونانیان و رومیان از پیازچه به دلیل خاصیت درمانی آن استفاده می‌کردند. رومیان اعتقاد داشتند که پیازچه می‌تواند دردهای عضلانی را کاهش دهد. همچنین در یونان باستان از پیازچه به عنوان تقویت‌کننده قوای جسمی و دارویی استفاده می‌شد. در دوران قرون وسطی، پیازچه در اروپا بسیار محبوب بود و به‌عنوان یک سبزی قابل اعتماد و مقاوم در فصل‌های مختلف کاشت می‌شد. پیازچه از طریق تجارت و کشاورزی به سایر نقاط جهان از جمله خاورمیانه، آفریقا، و بعدها قاره آمریکا منتقل شد. در دوران استعماری، اروپایی‌ها این سبزی را به مستعمرات خود در آسیا، آفریقا و آمریکای جنوبی معرفی کردند. در قرن‌های اخیر، پیازچه به یکی از پرمصرف‌ترین سبزیجات تبدیل شده است، زیرا به راحتی رشد می‌کند و قابلیت مصرف در حالت خام یا پخته را دارد. امروزه کشورهای آسیایی مانند چین، ژاپن، و کره جنوبی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان پیازچه در جهان هستند. در بسیاری از کشورها، پیازچه به‌عنوان بخشی از غذاهای سنتی و مدرن، مانند سوپ، سالاد، و سس‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

پیازچه (Allium fistulosum) یکی از گیاهان چندمنظوره و پرمصرف است که از خانواده آلیاسه (Alliaceae) و جنس آلیوم (Allium) محسوب می‌شود. پیازچه معمولاً به‌عنوان یک گیاه چندساله شناخته می‌شود، اما در کشاورزی بیشتر به‌صورت یک‌ساله یا دوساله کاشت می‌شود. از لحاظ گیاه‌شناسی، این گیاه ارتباط نزدیکی با دیگر اعضای خانواده مثل پیاز، سیر، تره‌فرنگی و موسیر دارد. ریشه پیازچه نازک و رشته‌ای است و به صورت سطحی در خاک رشد می‌کند. ریشه‌ها نقش مهمی در جذب مواد مغذی و آب دارند و در خاک‌های سبک و زهکشی‌شده بهترین رشد را دارند. ساقه پیازچه به‌صورت کاذب و استوانه‌ای است که از برگ‌های پایه‌ای به هم پیچیده تشکیل شده است. این ساقه‌ها توخالی و نرم بوده و رنگ آن معمولاً سبز روشن است. برگ‌های پیازچه باریک، بلند و استوانه‌ای شکل هستند که به‌صورت عمودی رشد می‌کنند. برگ‌ها توخالی، نرم و شکننده هستند و در قسمت بالایی معمولاً تیره‌ترند. برگ‌ها دارای عطر ملایمی هستند که به دلیل وجود ترکیبات گوگردی است. پیازچه معمولاً پیازی کوچک و کشیده دارد که در مقایسه با پیاز معمولی، کمتر متورم است. در برخی انواع، این پیاز کاملاً سفید و استوانه‌ای باقی می‌ماند و در انواع دیگر کمی گرد می‌شود. گل‌های پیازچه کوچک، سفید و به‌صورت خوشه‌ای (چترمانند) در انتهای ساقه گل‌دهنده رشد می‌کنند. این گل‌ها معمولاً در سال دوم رشد گیاه ظاهر می‌شوند و در جذب حشرات گرده‌افشان نقش دارند. بذرهای پیازچه کوچک، سیاه و مثلثی‌شکل هستند که در داخل کپسول‌هایی تشکیل می‌شوند. این بذرها برای تکثیر گیاه و کاشت آن استفاده می‌شوند.

انتخاب بذر

بهترین روش تکثیر پیازچه از طریق بذر است، پس در انتخاب بذر مناسب دقت کنید و از بذرهای معتبر و با کیفیت استفاده کنید. شاید بتوان انتخاب بذر را مهمترین مرحله از کاشت و پرورش گیاهان دانست. بذرهای پیازچه نباید بیش از یک تا دو سال از زمان تولیدشان گذشته باشد، مگر اینکه در شرایط کنترل‌شده نگهداری شده باشند. رنگ بذر پیازچه معمولاً سیاه یا قهوه‌ای تیره و با سطح صاف است. همچنین دقت کنید بذر را باید متناسب با هدفتان انتخاب کنید. اگر محصول سریع‌الرشد برای مصرف تازه می‌خواهید، به سراغ بذرهای مناسب برای کاشت سالانه بروید و اگر قصد دارید پیازچه را به‌صورت دائمی در باغچه نگهداری کنید، بذرهای چندساله انتخاب مناسبی هستند.

زمان کاشت

بسته به نوع آب و هوای منطقه از ابتدای اسفند تا آخر خرداد ماه می‌توان بذر پیازچه را کاشت. در نواحي معتدل و سرد پيازچه را اوايل بهار مي كارند. 

خاک

خاکی که پیازچه را در آن می‌کارید باید سبک، غنی و دارای زهکش خوب باشد. مخلوط خاک شنی-رسی همراه با مواد آلی مانند کود دامی پوسیده یا کمپوست توصیه می‌شود. پیازچه در pH خنثی تا کمی قلیایی بهترین عملکرد را دارد. خاک را حتماً تا عمق 20 تا30 سانتی‌متر زیر و رو (شخم) کنید.

تراکم و عمق کاشت

بهتر است پیازچه به صورت خطي کاشته شود تا فضای کافی برای رشد را داشته باشد. فاصله بین ردیف‌ها 15 تا 20 سانتی‌متر و فاصله بین بذرها 5 تا 7 سانتی‌متر باشد و در صورت تراکم زیاد، بعداً گیاهان تنک شوند. پس از جوانه‌زنی، گیاهان ضعیف را حذف کنید تا فاصله نهایی بین گیاهان به 10 تا 15 سانتی‌متر برسد. عمق کاشت مناسب برای پیازچه 1 سانتی‌متر است. برای 1 متر مربع 1 تا 1.5 گرم بذر کافییست. 

آبیاری

پیازچه نیاز به آبیاری منظم، به‌ویژه در مراحل اولیه رشد دارد. خاک باید مرطوب نگه داشته شود، اما نباید آب در آن جمع شود. بعد از سبز شدن آبیاری را به‌صورت منظم ادامه دهید (هر 2 تا 3 روز یک‌بار بسته به رطوبت خاک). 

نور

پیازچه برای رشد به نور مستقیم خورشید نیاز دارد، حداقل 6 ساعت در روز، پس در باغچه قسمت های نورگیر و برای گلدان پنجره ای با نور مستقیم و کافی در نظر بگیرید. در مناطق گرمسیری، در سایه جزئی نیز می‌تواند رشد کند.

دما

پیازچه در آب و هوای معتدل تا خنک بهترین رشد را دارد. دمای مطلوب برای رشد پیازچه 15 تا 25 درجه سانتی‌گراد است. این گیاه مقاومت خوبی به سرما دارد، اما یخبندان‌های شدید ممکن است به آن آسیب برساند. بذرها در دمای 20 تا 27 درجه سانتی‌گراد بین 5 تا 10 روز جوانه می‌زنند. 

کود دهی

3 هفته پس از کاشت، از کود نیتروژن (مانند اوره یا نیترات آمونیوم) استفاده کنید و هر 4 تا 6 هفته تکرار کنید.

آفات، بیماری‌ها و علف‌های هرز

علف‌های هرز باید به‌طور مرتب از اطراف گیاه حذف شوند تا مانع رشد پیازچه نشوند. پیازچه گیاهی مقاوم است، اما ممکن است به برخی آفات یا بیماری ها مانند تریپس یا قارچ‌ها حساس باشد. برای پیشگیری از بیماری‌ها، گردش هوای خوب و زهکشی مناسب خاک را فراهم کنید.

برداشت

پیازچه را بسته به شرایط محیطی و رقم می‌توان 60 تا 120 روز پس از کاشت بذر برداشت کرد. پیازچه را با دقت از خاک بیرون بکشید تا ریشه و ساقه آسیب نبینند و توجه داشته باشید که پیاز این گیاه قبل از این که به طور کامل رسیده شود از زمین چیده می‌شود. پیازچه را می‌توانید به صورت مرحله‌ای برداشت کنید و گیاهان کوچکتر را برای رشد بیشتر در خاک باقی بگذارید.

چند نکته در مورد کاشت سبزی جعفری

روش دیگر کاشت پیازچه کاشت از پایه پیازچه (قلمه‌زنی) است. برای این کار قسمت سفید و ریشه‌دار پیازچه را (حدود 2-3 سانتی‌متر از پایین ساقه) جدا کنید. پایه‌های پیازچه را با عمق حدود 2 سانتی‌متر در خاک قرار دهید، به طوری که فقط بخش ریشه داخل خاک باشد. پایه‌ها معمولاً ظرف 5 تا 7 روز شروع به رشد و تولید برگ‌های جدید می‌کنند.

پیازچه دارای گونه‌ها و واریته‌های مختلفی است که بر اساس اندازه، شکل و رنگ بخش‌های گیاه متفاوت هستند. Allium fistulosum گونه اصلی پیازچه که پیاز متورم ندارد و به‌صورت دائمی رشد می‌کند. Allium cepa برخی از انواع پیاز معمولی که در مراحل اولیه رشد به عنوان پیازچه برداشت می‌شوند و پیازچه ژاپنی که باریک‌تر و بلندتر بوده و بیشتر در آشپزی آسیایی استفاده می‌شود.